U Berberów i Troglodytów

Będąc w Tunezji warto wyruszyć na południe kraju. W miarę pokonywanych kilometrów obserwujemy zmieniający się krajobraz. Szeroka, kamienista równina prowadzi w stronę krajobrazu górskiego, pustynnych płaskowyżów i wzniesień skalnych. Ten krajobraz zaskakuje nas swoją wyjątkowością – tu możemy podziwiać  stare, berberyjskie miasteczka usytuowane na szczytach gór czy też zadziwiające ukryte pod ziemią domy troglodytów.

Tuaregowie i Bergerowie

Kim są wspomniani Berberowie, Tuaregowie czy Troglodyci? Przyjmuje się, że  Tunezyjczycy to Arabowie, prawie 100 % mieszkańców to muzułmanie.   Ale zanim powstała Tunezja, na te tereny około 3 tys. lat p.n.e. napłynęły koczownicze plemiona berberyjskie.

Berberowie to rdzenni mieszkańcy Berberii, jak  do XIX wieku nazywano obszar krajów Maghrebu, czyli północnej Afryki (dzisiejsze tereny Maroka, Tunezji, Algierii i Libii). Obecnie w całej północnej Afryce żyje około 30 milionów Berberów posługujących się językiem berberyjskim. Nazwa Berberowie pochodzi od łacińskiego słowa berberus czyli barbarzyńca. Sami Berberzy określają siebie mianem  ludzi wolnych. 

Sahara to zarówno Tuaregowie, jak  i Berberowie. Choć mówią tym samym językiem, są różni –  najbardziej dzieli ich sposób życia i tradycje. Najprościej można ich rozpoznać po kolorze noszonego turbanu (czarny – Tuaregowie, niebieski – Berberowie). Tuaregowie wciąż w drodze. Kochają wolność, bo ich ziemia – Sahara – to wolność i przestrzeń. Tuaregowie nie poruszają się, nie zmieniają miejsca zamieszkania. Tuaregowie wędrują! Berberowie mieszkają w jaskiniach, wskutek czego złośliwi Grecy nazwali ich troglodytami.  Tradycyjnymi zajęciami Berberów jest uprawa zbóż i hodowla bydła oraz pasterstwo.  

Chenini

Mój dom moją twierdzą mówi popularne powiedzenie. Nie wiem czy było znane już w XI wieku, ale na pewno taki pomysł przyświecał budowniczym miasta – twierdzy Chenini. Powstało ono na zboczach góry w Południowej Tunezji, by jak najlepiej było widać zbliżających się wrogów. Założycielami twierdzy byli oczywiście Berberowie z Afryki Północnej, którzy przybyli na te ziemie już w VII wieku. Życie w tych bardzo surowych warunkach trwa nieprzerwanie do dzisiaj, a jednym z potomków założycieli jest Ismail Degnich który jest przewodnikiem. Poza nim żyje tu obecnie ok. 100 innych rodzin, natomiast w czasach największej aktywności było ich ponad tysiąc. Chenini podobnie jak kilkanaście innych lokacji w tym rejonie Tunezji, posłużyło jako plany filmowe.

Medenine

Zagraniczni turyści docierają tu ciągle dosyć rzadko. Nieco ponad 60-tysięczne miasto Medenine, nazywane też Madanin leży w południowo – wschodniej Tunezji. Medenine stanowiło centrum dużego plemienia berberyjskiego i było najważniejszym ośrodkiem handlowym na szlaku karawan, przyciągającym kupców. Mieściły się tu ogromne ksary – spichlerze, w których przechowywano zboże, warzywa, a kupcy przywożone towary. Tworzyły one cały kompleks liczący łącznie ponad 8000 ghurfów, tj. zamykanych pomieszczeń magazynowych wypełniających ksary na kilku poziomach. Niestety, większość ksarów została zburzona w latach 60-tych XX wieku, zachował się tylko jeden duży w centrum miasta oraz dwa mniejsze zamienione na sklepy z pamiątkami dla turystów.

Matmata

Ostatnim odwiedzonym miejscem jest Matmata – największa i najpopularniejsza osada Troglodytów, położona na wysokości 650 m n.p.m. Mieszkańców nazywano Troglodytami (jaskiniowcami), chociaż nie żyli w jaskiniach, lecz w wydrążanych w miękkiej skale pieczarach. Schodzi się do nich w dół, centralnym miejscem jest coś w rodzaju patia, z którego wchodzimy do pomieszczeń mieszkalnych i gospodarczych. Pieczary chronią mieszkańców przed pustynnym słońcem, piaskowymi burzami, przez cały rok jest w nich stała temperatura około 17ºC. Po osiemnastu latach, które upłynęły od mojej ostatniej wizyty w Matmacie zaglądam do tego samego podziemnego domostwa. Nie jest ono zamieszkane na stałe, mieszkańcy przenieśli się do odległego o kilkanaście kilometrów współczesnego osiedla. Ale dojeżdżają chętnie wracają do Matmaty pokazać turystom jak kiedyś wyglądało ich życie.

zdjęcia wykonałam w lutym i marcu 2023 r.

Tunezja to nie tylko dostępne wyłącznie dla gości hotelowe resorty z pięknymi plażami. Chcesz poznać inne atrakcje tego kraju?
Zapraszam do pozostałych wpisów:

Susa i Monastyr

Al-Mahdijja – dwa spojrzenia na Tunezję

Francja, Grecja czy jednak Tunezja? Tunis i okolice

Erriadh- tunezyjska wioska pełna murali

La Ghriba – najstarsza zachowana synagoga w Afryce Północnej